Afgelopen jaar werkte AtelierOverijssel onder leiding van Ateliermeester Frank Stroeken aan een verkenning naar de waarde van bomen voor Overijssel. Met de verkenning willen we de bewustwording rond de betekenis van bomen vergroten en handelingsperspectief bieden voor iedereen die werkt aan het landschap van Overijssel. De resultaten worden op 25 november tijdens het webinar ‘Bomen in Overijssel, waardevol kapitaal’ gepresenteerd. Ook zijn ze uitgebreid te lezen in de publicatie 'De boom in Overijssel.'
Niet alleen het Rijk werkt aan een nationale bossenstrategie, ook Overijssel werkt aan een bomenstrategie inclusief het planten van 1,1 miljoen bomen. De vraag is welke bomen dit moeten zijn, waar ze moeten komen en wat kunnen ze betekenen voor bijvoorbeeld klimaatadaptatie of gezondheid? Dit soort vragen hangen samen met verschillende dilemma’s die er spelen en met de betekenis die bomen voor mensen hebben; de culturele component. De publicatie geeft houvast en inspiratie in de zoektocht naar antwoorden.
Beleidsmakers en bestuurders kunnen met de resultaten van de verkenning gerichter werken aan opgaven waarin bomen een grote rol kunnen spelen zoals klimaatadaptatie, de schoonheid van het landschap, biodiversiteit en kringlooplandbouw. “We hopen het bewustzijn rond bomen te vergroten en zo een betere plek voor bomen te realiseren binnen beleid,” aldus Frank Stroeken.
Bomen krijgen onvoldoende tijd om te groeien
Frank Stroeken vertelt over een aantal opvallende zaken die naar voren komen in de verkenning. Bomen krijgen bijvoorbeeld zelden de tijd die ze van nature kunnen doorlopen. “Geef bomen de tijd en zorg dat ze kunnen blijven groeien want dan dragen ze veel meer bij aan opgaven als klimaatadaptatie en landschappelijke kwaliteit.” Dit hangt samen met het feit dat bomen die vandaag in het Overijsselse landschap staan ooit geplant zijn met inmiddels historische bedoelingen. “Nieuwe boomaanplant zou dus onderdeel moeten zijn van een huidig en/of nieuw verhaal voor het boomlandschap van 2050 en verder. Zo’n verhaal of toekomstbeeld is er niet.” Zijn advies is om dat te ontwikkelen zodat er dan bewust toegewerkt kan worden naar het gewenste landschap voor Overijssel.
Een boom dichtbij mensen
Een andere opvallende conclusie is dat nieuwe bomen dichtbij de woon- en leefomgeving van mensen geplaatst zouden moeten worden. “Daar krijgen bomen de meeste waarden en gunnen we ze de tijd. Wees wel voorbereid op concurrentie en conflicten wanneer de bomen heel dicht op huizen komen, bijvoorbeeld ten aanzien van zonnepanelen,” aldus Frank. Vooruit denken en anticiperen op de benodigde ruimte voor bomen is daarbij essentieel.
(Veen)bossen lossen problemen op
Verder zou het grootschalig aanplanten van bomen toegepast moeten worden op plekken waar bomen problemen oplossen die het landschap kent. Die problemen kunnen samenhangen met: zicht (windbossen), biodiversiteit (verweven of in robuuste gebieden), klimaatadaptatie (water en hitte) of het verlagen van CO2 uitstoot. Als voorbeeld voor een betere CO2 balans komt AtelierOverijssel met de suggestie bomen te planten in de veenweiden waar nu bodemdaling gepaard gaat met grote CO2 uitstoot. Veenmoerasbossen zouden veel van de CO2 kunnen vastleggen.